شهرستان آق‌قلا در شمال استان گلستان و در كنار رودخانه گرگانرود با داشتن آثار تاريخي، گل‌فشان‌هاي ديدني و صنايع دستي همچون قالي و پشتي تركمن از مناطق گردشگرپذير اين استان است.

اين شهرستان با جمعيتي حدود ۱۳۳هزار نفر،يك هزار و ۷۶۳كيلومترمربع وسعت دارد معادل ۶/۸ درصد از مساحت استان را شامل مي شود و بسياري از ساكنان آن را هموطنان تركمن تشكيل مي‌دهند.

اين شهرستان از شمال به كشور تركمنستان از جنوب به شهرستان گرگان و علي آباد از شرق به شهرستان گنبدکاووس و از غرب به شهرستان تركمن محدود مي شود.

براساس مستندات،اين شهر توسط”شاه‌عباس”در سال ۱۰۲۰ هجري قمري بنا شد و در ابتدا به نام”اسپيدژ”يا”دژسفيد”معروف بوده و در زمان حكومت پهلوي به”پهلوي دژ”تغيير نام داد و امروز نام آق‌قلا گرفته كه در زبان تركمني به معناي دژ يا قلعه سفيد است.

براساس تقسيمات كشوري اين شهرستان داراي ۲ بخش مركزي و وشمگير -۲ شهر (آق قلا و انبارالوم ) و ۵ دهستان و ۷۶ آبادي مي باشد.

۲- خصوصيات اجمالي شهرستان
ويژگيهاي طبيعي و جغرافيائي

موقعيت

شهرستان آق قلا بين ۵۴ درجه و ۱۴ دقيقه تا ۵۴ درجه و ۵۱ دقيقه طول شرقي و ۳۶ درجه و ۵۵ دقيقه تا ۳۰ درجه و ۳۷ دقيقه عرض شمالي در شمال استان واقع شده است. اين شهرستان از شمال به كشور تركمنستان از جنوب به شهرستان گرگان و علي آباد، از شرق به شهرستان گنبد و از غرب به شهرستان تركمن محدود مي شود.
وسعت

وسعت اين شهرستان بالغ بر ۵/۱۷۶۳ كيلومتر مربع معادل ۶/۸ درصد از مساحت استان را شامل مي شود. براساس تقسيمات كشوري در سال ۸۲ اين شهرستان داراي ۱ بخش،  ۲ شهر، ۵ دهستان، ۷۴ آبادي مسكوني و ۵ آبادي خالي از سكنه بوده است. مجموع ۷۹ روستاي اين شهرستان در مناطق جلگه اي و دشتي قرار دارند.

بخش جنوبي شهرستان آق قلا در دشت حاصلخيز گرگان واقع شده است . رودخانه اترك درست در حد مرزي ايران و تركمنستان از شمال اين شهرستان عبور مي كند . نواحي شمالي شهرستان بعلت وجود  شوره زارهاي فراوان فاقد زمينهاي مناسب براي كشاورزي بوده و هرچه از طرف شمال به سمت جنوب پيش مي رويم بر قابليت هاي زيستي افزوده مي شود بطوريكه قسمتهائي از رودخانه گرگان بخش اعظم جنوب و جنوب شرقي شهرستان را سيراب مي نمايد . طول اين رودخانه ۳۵۰ كيلومتر است و از ارتفاعات جنگل گلستان ، كوههاي گليداغ ، آلاداغ و قلعه ماران سرچشمه گرفته و به درياي خزر مي ريزد . جهت اين رودخانه از سرچشمه تا جنوب شهر آق قلا ، تقريباً شمالي – جنوبي مي باشد و سپس جهت آن   شرقي – غربي مي گردد . بخش هاي شمالي را شوره زارها فرا گرفته اند و درياچه كوچكي بنام اينچه تقريباً در پائين شوره زار شمالي شهرستان واقع شده است .
شهرستان آق قلا علاوه بر رودخانه هاي گرگان و اترك تعدادي رودخانه هاي كوچك هم داراست . ميزان آبدهي كل سالانه رودخانه هاي جاري در اين شهرستان ۰۸/۱۴۹ ميليون متر مكعب مي باشد . علاوه بر رودخانه هاي دائمي و فصلي ، شهرستان آق قلا داراي ۱۱۵۷ حلقه چاه و ۱۳ رشته قنات مي باشد .
به لحاظ توريستي و تفريحي، اين شهرستان با توجه به قرار گرفتن در نزديكي دشت بزرگ آق قلا و اقوام مختلف جلوه خاصي به اين منطقه داده است. قدمت تاريخي اين شهر و نيز وجود جاذبه هاي تاريخي، طبيعي از جمله ديوار اسكندر، پل تاريخي آق قلا و … مي تواند در گسترش اين شهر تأثير بسزايي داشته باشد.